Czy konsolidować kolej regionalną?

Przed rozpoczęciem zasadniczej dyskusji pokrótce przedstawiono wyniki raportu przygotowanego przez Instytut Jagielloński, który wskazuje m.in. iż rozwój transportu kolejowego stanowi szansę na przyspieszenie przemian społeczno-gospodarczego w tych regionach Polski, które cechuje niski poziom wykorzystania tego środka transportu. Raport zwraca także uwagę na fakt, iż rozwój pasażerskich kolei regionalnych powinien stać się centralnym elementem zintegrowanego systemu transportu publicznego. Jednak główną jego tezą było stwierdzenie, iż należy koncentrować działalność kolei regionalnych - w miejsce jej dotychczasowego rozproszenia - ze wskazaną spółką Przewozy Regionalne (PR) jako naturalnym integratorem.

Za jedną z przyczyn wolniejszego rozwoju regionalnych pasażerskich przewozów kolejowych raport IJ uznał koncentrację samorządów wojewódzkich na rozwoju transportu kolejowego w oparciu o nowo utworzone koleje samorządowe, działające tylko w obrębie danego województwa. To jest to wspomniane rozproszenie kolejowego rynku regionalnych przewozów pasażerskich.

Autorzy analizy zwracają uwagę, że kolejowe spółki samorządowe charakteryzują się relatywnie wysokimi jednostkowymi kosztami operacyjnymi. Jednocześnie otrzymują one rekompensaty znacznie przekraczające stawki uzyskiwane przez PR, które w ostatnich latach zaczęły tracić rynek na rzecz spółek samorządowych.

Powołując się na analizy wskazywano, że efektywność ekonomiczną uzyskuje się przez wzrost pracy przewozowej spółki. To ma dodatkowo skłaniać do wniosku o potrzebie koncentracji regionalnych przewozów.

Podczas debaty minister przedsiębiorczości i technologii Jadwiga Emilewicz, podkreślając rolę kolei regionalnych, mówiła: Chcemy dzięki nim nie tylko poprawić mobilność i dostęp do lepszych miejsc pracy. Chcemy, by polski przemysł kolejowy utrzymał konkurencyjność w Europie. Rozwój sieci kolejowej ma też na celu zniwelowanie ekonomicznych różnic między wschodem a zachodem Polski. Nie chcemy, by w średnich i małych miastach dochodziło do wyludniania. W ostatnich trzech latach wzrosła liczba pasażerów przewozów regionalnych, w trakcie realizacji są inwestycje taborowe i infrastrukturalne, rozwijamy siatkę połączeń.

Piotr Malepszak członek zarządu ds. komponentu kolejowego spółki Centralny Port Komunikacyjny stwierdził jednak, że w porównaniu do siatki drogowej, kolej w Polsce rozwija się zbyt wolno. Nie możemy mówić o równoważeniu transportu, jeśli ten samochodowy rośnie w tempie ok. 10% rocznie. W ostatnich latach zbudowano w Polsce 3800 km odcinków autostrad i dróg ekspresowych, ale zaledwie 38 km nowych linii kolejowych. Kluczem jest zwiększanie kolei w rynku, zarówno w przewozach osobowych, jak i towarowych – powiedział.

W Polsce są luki komunikacyjne, których nie powinno być w europejskim państwie w XXI w. Ważna w tym kontekście jest współpraca międzygałęziowa. Wokół takich kręgosłupów powinno się organizować transport zbiorowy, by eliminować te białe plamy – stwierdził Krzysztof Zgorzelski, prezes i dyrektor generalny spółki Przewozy Regionalne (Polregio), który podkreślał również, iż PR współpracują z przewoźnikami aglomeracyjnymi, komunikacją miejską, co widać na przykładzie Łodzi. Jednocześnie jednak Zgorzelski nawiązał do tezy autorów raportu, że integracja na rynku przewozów regionalnych wokół największego przewoźnika, pozwoli rozwinąć lepsze usługi kolejowe.

Konsolidacja czy konkurencja? Myślę, że wraz ze wzrostem kosztów eksploatacji w kolejowych spółkach samorządowych będzie postępować skłonność do konsolidacji – prognozował Leszek Miętek szef Związku Zawodowego Maszynistów Kolejowych. Uczulając jednocześnie, iż polityka rządu powinna uwzględniać konsolidację na kolei.

Minister Emilewicz mówiła za to, iż: Konkurencja nie jest czymś złym. Podkreślała natomiast, że warunkiem jej funkcjonowania jest to aby realia rynkowe były dobrze ułożone, zwłaszcza między przewoźnikami.

Podobnego zdania był Piotr Malepszak, który powołując się na przykład Wielkiej Brytanii stwierdził że: Rynek rośnie tam, gdzie jest konkurencja. A prezes Instytutu Jagiellońskiego Marcin Roszkowski, mówiąc m.in. o IV pakiecie kolejowym dodał, iż: Teraz budujemy infrastrukturę, na której będzie się odbywać konkurencja, do której nasze spółki muszą być gotowe.

Poruszono także wątek działalności spółki PKP Polskie Linie Kolejowe w kontekście tego, iż powinna się ona raczej skupić na utrzymywaniu infrastruktury a nie wykonywaniu dużych inwestycji. W PLK głównie występuje obecnie pogoń za fakturami i odnoszę wrażenie, że ruch pociągów tylko im przeszkadza, takie są brutalne realia – wskazywał problem Leszek Miętek.

Niestety, w momencie gdy dyskusja zaczęła nabierać prawdziwych „rumieńców” debatę zakończono powołując się na ograniczenia czasowe.